Een e-course optimaliseren voor zelfstudie

Leent het onderwerp en het beoogde leerdoel zich voldoende tot zelfstudie?

Is de inhoud voldoende uitgebreid zodat je deze in een aantal stappen kan aanbieden, met een afwisseling van tekst, beeldmateriaal en leeractiviteiten?

Is de e-course onderdeel van een breder aanbod? Een e-course kan bijvoorbeeld ‘in een flipped classroom-benadering’ aangeboden worden als ’toegangsticket’ voor een interactieve praktijksessie waar studenten meteen aan de slag kunnen met jou als coach.

Wordt (summatieve) evaluatie ingebouwd in de e-course of bied je ook studiemateriaal aan in functie van een summatieve evaluatie (bv. examen, opdracht), los van de e-course? Maak dit voldoende duidelijk aan de deelnemers.

Sta op voorhand zeker stil bij de structuur van je e-course: zo kan je de logica in je hoofd zichtbaar maken in de inhoudsopgave van je e-course. Welke grote thema’s wil je aan bod laten komen en voeg je dus toe als hoofdstukken? Welke verschillende topics vallen onder deze thema’s? Zijn er grote thema’s die je nog wil clusteren onder een sectie? Naarmate je de e-course verder opbouwt, kan je uiteraard nog aanpassingen doen. Maar dan heb je alvast een plan van aanpak dat je richting biedt.

Zo vormt de menustructuur van ‘Als docent van start met onderwijstechnologie aan Odisee‘ (waarvan je in de afbeelding een klein stukje ziet staan) een prima kapstok voor de cursusinhoud en dat zowel voor de bouwer als voor wie de cursus verwerkt.

Een aantal belangrijke vragen die dienen beantwoord te worden in de introductie van je e-course zijn:

• Hoe lang heb je nodig om de cursus te verwerken?
• Binnen welk vakgebied situeert de cursus zich?
• Wie is de cursusbouwer?
• Op welk niveau situeert de cursus zich?
• Wat leer je doorheen de cursus? Welke doelen worden nagestreefd?
• Voor wie is de cursus bestemd?
• Is er aangewezen of noodzakelijke voorkennis?
• Moet de cursus in een vaste volgorde worden doorgenomen of is dit vrij?
• Maakt de cursus deel uit van een breder aanbod?

Elke e-course start met de Cursus home-pagina. Op deze startpagina plaats je de antwoorden op bovenstaande vragen. Deze info is immers reeds beschikbaar vóór een student zich inschrijft voor de e-course. Op de startpagina wordt ook automatisch het cursusmenu (met hoofdstukken en topics) getoond.

Om de Cursus Home-page niet te overladen of om informatie pas te tonen aan wie is ingeschreven, kan een inleidend hoofdstuk nuttig zijn. In dit inleidend hoofdstuk start je dus nog niet met het onderwerp van je e-course, maar geef je informatie over de doelen, de structuur, de werkwijze van de e-course zelf. Ook hiervoor kan je de richtvragen hierboven gebruiken.

Een hoofdstuk of topic waar je eindeloos lang moet op doorscrollen om alle inhoud te verwerken is niet overzichtelijk en nog minder motiverend. Je werkt digitaal, dus enkele extra pagina’s kosten geen geld. Ondanks dat voor bepaalde toepassingen scrollen en swipen het nieuwe klikken is, is het – wanneer studenten een leerproces doorlopen – aangeraden om dat proces onder te verdelen in verschillende kleinere stappen. Voor elke stap voorzie je dan een nieuwe pagina.

Een groter hoofdstuk splits je altijd op in meerdere topics, waar telkens een beperkte hoeveelheid informatie verwerkt wordt. 

De lerende zal op die manier snel evolutie zien in de cursusvoortgang. Dit inzicht in de vorderingen kan de motivatie sterk bevorderen. Achteraf kan men dan ook heel snel een specifiek onderdeeltje opnieuw raadplegen.

Wanneer je binnen een topic iets meer info wil aanbieden, maar de student niet eindeloos wil laten scrollen, kan je gebruik maken van tabs (zoals in bovenstaand screenshot) of een accordeon (naar analogie van hoe de tips in deze Digitaleren-tip aangeboden wordt).

Een beeld zegt meer dan 1000 woorden. Zoals in de Digitaleren-tip “Vuistregels bij het gebruik van presentaties en kennisclips” aan bod kwam, wordt het verwerken van woorden versterkt en ondersteund door het aanbieden van een bijpassende afbeelding.

Bij het aanbieden van digitaal studiemateriaal heb je bovendien de enorme meerwaarde dat je kan werken met video (en audio). Gebruik kennisclips voor inhouden waarbij dat een meerwaarde is.

In onderstaand voorbeeld (screenshot) werd functioneel gebruik gemaakt van een afbeelding en een kennisclip.

Een opeenvolging van filmpjes of andere inhouden vormt nog geen zelfstudiecursus.

Geef duiding bij de inhouden en het aangeboden studiemateriaal en geef duidelijke instructie.

Stel je altijd de vraag: “Zal iedere student die zelfstandig met mijn cursus aan de slag gaat, wat ik voor ogen heb met elk onderdeel, duidelijk en eenduidig interpreteren?”

Herbekijk je e-course regelmatig eens of laat een collega of kennis je e-course doorlopen. Zijn er opdrachten of taken waarbij je de vraag zou kunnen stellen: “Waarom zou ik dat doen?” Dan ontbreekt er misschien nog wat uitleg voor de zelfstuderende student.

Activeren is de hefboom tot leren. Van de 12 bouwstenen voor effectieve didactiek (Surma et al., 2019) zijn er maar liefst 8 die over activeren gaan.

Hoe?

Binnen een e-course kan je studenten activeren met gerichte opdrachten, H5P interactieve bouwstenen en het aanbieden van quizzen. Om de leerwinst te verhogen, is het aangewezen om te variëren in hoe je de studenten activeert.

Wanneer?

Spreid activatie in de (leer)tijd. Veel korte, activerende prikkels doorheen de e-course helpen de studenten om de leerstof te verwerken. Wanneer de aandacht dreigt te verslappen, is het essentieel om ‘iets te doen’.